GIỚI THIỆU BẢN DỊCH GHI CHÚ SỐ 21 CỦA UNCITRAL: “BÁC BỎ SỚM” VÀ “QUYẾT ĐỊNH SỚM” TRONG TỐ TỤNG TRỌNG TÀI
Trọng tài thương mại đã được coi là một phương thức giải quyết tranh chấp thay thế hiệu quả và linh hoạt so với tố tụng truyền thống tại tòa án. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, trọng tài thương mại đã phải liên tục đối mặt với những thách thức về sự tốn kém về chi phí và thời gian của các bên tham gia tố tụng.
Theo Khảo sát của Queen Mary và White and Case năm 2018 và 2021, thời gian tố tụng là một trong những mối quan tâm hàng đầu của các bên tranh chấp. Do đó, hiệu quả thời gian đang trở thành một tiêu chí đánh giá quan trọng cho chất lượng của quy trình tố tụng trọng tài. Không chỉ các bên tranh chấp mà cả các tổ chức trọng tài và trọng tài viên đều phải đối mặt với áp lực hoàn thiện kỹ năng quản trị thời gian để bảo đảm sự công bằng và hiệu quả của toàn bộ quá trình tố tụng.
Để giải quyết thách thức này, hàng loạt các tổ chức trọng tài và cơ quan lập pháp của một số quốc gia đã quyết định đưa thủ tục bác bỏ sớm (Early Dismissal) vào trong quy trình tiến hành tố tụng trọng tài thương mại. Sự thay đổi này được kỳ vọng sẽ giúp nâng cao hiệu quả quá trình tố tụng trọng tài bằng cách thu hẹp các vấn đề tranh chấp ngay từ giai đoạn đầu, từ đó tiết kiệm cả thời gian lẫn chi phí cho một vụ kiện. Năm 2025, khảo sát của Queen Mary và White and Case đã khảo sát rằng những thủ tục sẽ cải thiện hiệu quả tố tụng, thủ tục bác bỏ sớm được lựa chọn nhiều thứ hai (chỉ sau thủ tục rút gọn – expedited procedure) với 49% người phỏng vấn úng hộ để loại bỏ trước các yêu cầu khởi kiện yếu hoặc không có cơ sở.
Trong bối cảnh Việt Nam đang xây dựng Trung tâm Trọng tài Quốc tế thuộc Trung tâm Tài chính Quốc tế (TTTCQT) theo Nghị quyết số 222/2025/QH15 vừa được Quốc hội thông qua ngày 27/6/2025 (“Nghị quyết 222”). Để tăng sự cạnh tranh với các tổ chức trọng tài quốc tế như ICC, SIAC hay HKIAC, … việc thực hiện quy trình tố tụng bác bỏ sớm là một trong những thủ tục lợi thế tăng tính hiệu quả trong tố tụng trọng tài so với thông lệ quốc tế cần được nghiên cứu tại Việt Nam.
ADR Vietnam Chambers xin giới thiệu đến cộng đồng trọng tài Việt Nam:
- Bản dịch Ghi chú số 21 của UNCITRAL về tiến hành thủ tục tố tụng trọng tài: Bác bỏ sớm (early dismissal) và quyết định sớm (early determination): LINK
- Nghiên cứu về Thủ tục bác bỏ sớm (Early Dismissal), thực hiện bởi các thực tập sinh Đỗ Anh Quân và Trần Vân Anh của ADR Vietnam Chambers: LINK
